Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học là công cụ rất quan trọng trong bộ môn Hóa Học. Đây là kiến thức cơ bản mà mọi học sinh muốn học tốt môn học này phải nắm rõ và biết cách vận dụng. Nhưng thực sự với nhiều bạn, bảng tuần hoàn hóa học này như một cơn ác mộng.
Thực ra khó có ai học thuộc lòng hay rành rọt mọi thứ về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học. Và cho dù đọc vanh vách nhưng không biết áp dụng thì cũng là công cốc. Do đó, thông qua bài viết này, hiểu cấu tạo bảng tuần hoàn nguyên tố hóa học để vận dụng là điều bạn cần làm.
Mục Lục Bài Viết
Nguyên tắc sắp xếp trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học
Bảng hệ thống tuần hoàn hóa học hiện đã hoàn thiện với 118 nguyên tố với một dãy đầy đủ các thông tin. Các nguyên tố sẽ được sắp xếp từ trái qua phải, từ trên xuống dưới theo quy luật thứ tự tăng dần số hiệu nguyên tử. Đây là nguyên tắc sắp xếp trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.
- Các nguyên tố trong bảng tuần hoàn hóa học sẽ được xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân.
- Các nguyên tố giống nhau về lớp vỏ electron được đưa vào một hàng.
- Các nguyên tố có cùng hóa trị thì đưa vào một nhóm.
Cấu tạo bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học
Ô nguyên tố
Bảng tuần hoàn nguyên tố hóa học gồm 118 nguyên tố, mỗi nguyên tố được xếp vào một ô nên gọi là ô nguyên tố.
Số thứ tự của ô nguyên tố chính là số hiệu nguyên tử của nguyên tố đó. Vậy ô nguyên tố trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học cho biết điều gì? Đó là số hiệu nguyên tử( = số p = số e), kí hiệu hóa học, tên nguyên tố, nguyên tử khối, số oxi hóa,…
Chu kì
Chu kì trong bảng tuần hoàn hóa học là dãy các nguyên tố mà nguyên tử có cùng số lớp electron được xếp thành hàng ngang theo chiều tăng dần điện tích hạt nhân.
Số thứ tự chu kỳ bằng số lớp electron trong nguyên tử của nguyên tố nằm trong cùng một chu kỳ. Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học hiện đang có 7 chu kì. Được chia thành chu kì nhỏ gồm chu kì 1,2,3 và chu kì lớn gồm chu kì 4,5,6.7. Riêng chu kì 7 là một chu kì chưa hoàn thành.
Nhóm nguyên tố
Nhóm nguyên tố được sắp xếp thành một hàng dọc trong bảng hệ thống tuần hoàn. Đây là sự tập hợp các nguyên tố mà nguyên tử có cấu hình electron trương tự nhau. Trong cùng một nhóm nguyên tố sẽ có tính chất hóa học gần giống nhau.
Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học chia thành 2 loại nhóm nguyên tố: 8 nhóm A và 8 nhóm B
Nhóm A được đánh số từ IA đến VIIIA bao gồm các nguyên tố s và p. Quy luật là số thứ tự nhóm A sẽ bằng tổng số electron lớp ngoài cùng.
Nhóm B được đánh số IIIB đến VIIIB và IB và IIB theo chiều từ trái sang phải trong bảng tuần hoàn hóa học. Nhóm B gồm các nguyên tố d và f trong các chu kì lớn ở dạng (n – 1)dansb
- Nếu (a + b) = 3 → 7 thì nguyên tố thuộc nhóm (a + b)B.
- Nếu (a + b) = 8 → 10 thì nguyên tố thuộc nhóm VIIIB.
- Nếu (a + b) > 10 thì nguyên tố thuộc nhóm (a + b – 10)B.
Sự biến đổi tính chất của nguyên tố trong bảng hệ thống tuần hoàn các nguyên tố hóa học
Trong một chu kì
Trong một chu kì theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân, tức là từ đầu đến cuối chu kì
Số electron ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố tăng dần từ 1 đến 8( trừ chu kì 1).
Tính kim loại của các nguyên tố yếu dần, thay vào đó tính phi kim sẽ mạnh dần.
Trong cùng một nhóm
Khi đi theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân từ trên xuống dưới
Số lớp electron của nguyên tử tăng dần
Các nguyên tố sẽ có tính kim loại tăng dần, tính phi kim yếu dần
Ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học
Quan hệ giữa vị trí và cấu tạo nguyên tử: Khi biết được vị trí của nguyên tố trong bảng tuần hoàn hóa học, ta có thể suy ra cấu tạo nguyên tử của nguyên tố đó và ngược lại.
Quan hệ giữa vị trí và tính chất của nguyên tố: Khi biết được vị trí của nguyên tố trong bảng hệ thống tuần hoàn các nguyên tố hóa học, ta có thể suy ra những tính chất hóa học cơ bản của nguyên tố đó.
So sánh tính chất hóa học của một nguyên tố với các nguyên tố lân cận nó: Dựa vào quy luật biến đổi tính chất trong một chu kì hay một nhóm nguyên tố có thể so sánh tính chất hóa học của nguyên tố đó với các nguyên tố lân cận.
Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học được xem là cơ bản để có thể phát triển lên các kiến thức chuyên sâu hơn. Thông qua việc chia sẻ cấu tạo, các nguyên tắc cũng như quy luật của bảng tuần hoàn hóa học trên đây đã giúp bạn thêm phần nào nắm rõ và vận dụng tốt hơn vào bài tập.